علل گرایش نوجوانان به دخانیات و سیگار

مساله اعتیاد به سیگاردرجهان امروزازمسائل مهم اجتماعی است ویکی از مشکلات عمده جوامع محسوب می شود.جامعه شناسان،روان شناسان، پزشکان ودیگر کارشناسان وهمچنین سازمانهای مختلف برای پیشگیری ومبارزه بااعتیاد،طرح هاوبرنامه های مختلفی را مورداجرا گذاشته اند تاسلامت افراد وبهداشت عمومی جامعه را حفظ کنند واز هدر رفتن نیروی انسانی جلوگیری نمایند. یکی ازبرنامه ریزی های انجام شده در این زمینه، فراهم آوردن زمینه های تحقیقاتی درمورد بررسی علل گرایش افراد(خصوصا" نوجوانان وجوانان) به سیگاراست تا با بررسی علل این گرایش،اقداماتی درجهت پیشگیری ازاعتیادبه سیگار درافراد انجام می گیرد. باتوجه به گرایش قابل توجه دانش آموزان به سیگار، دراین پژوهش سعی شده است میزان تاثیرهریک از عوامل فردی، اجتماعی، خانوادگی، مذهبی،روانی، عاطفی و... درمیزان گرایش دانش آموزان به سیگار مورد مطالعه قرار گیرد تا در سیاستگذاری های فرهنگی واجتماعی،باکنترل عوامل موثراز گرایش دانش آموزان به سیگارجلوگیری به عمل آید.باتوجه به نتایج بدست آمده ازتحقیق عوامل خانوادگی وآموزشگاهی بیشترین تاثیر را درگرایش دانش آموزان به سیگار داشته است.

مقدمه

در پژوهش انجام شده به معرفی علل مختلف گرایش وعلاقه نوجوانان به مصرف سیگار پرداخته شده وهدف اصلی ازگردآوری این مطالب پرداختن به موضوع مهم سلامتی نوجوانان ودلایل به مخاطره افتادن سلامت جسم وجان آنها می باشد وتلاش شده راههای پیشگیری از گرایش به مصرف سیگار بخصوص درسنین نوجوانی مورد بازنگری قرار گیرد.

چرا سیگار؟

دخانیات و مصرف فراوان آن در جامعه از معضلاتی است که اغلب کشورهای دنیا با آن دست به گریبانند و طبق گزارش یونسکو در سال 2004 روز به روز سن مصرف دخانیات در دنیا و به تبع آن در کشور ما کاهش می یابد.این مساله زنگ خطری جدی برای متولیان اموروبه ویژه مسوولان آموزش و پرورش است تا در این مورد تصمیمی جدی اتخاذ نمایند. سیگار در مرحله اول ضایعات مالی فراوان بر خانواده فرد وارد می آورد و موجب خرجهای پنهانی و دور از چشم والدین توسط دانش آموزان می گردد. در مرحله بعد خطرات فراوان جسمی برای نوجوان نوپایی دارد که به سمت آن کشیده می شود. سرطان ریه شایع ترین مشکل مردان جوان و مسنی است که از سنین نوجوانی به این ماده مخرب روآورده اند و در مرحله سوم سیگار مادر اعتیاد است.بنا به اطلاع سازمان مبارزه با مواد مخدر بیش از 57 درصد جوانانی که درسنین 18 تا 20 سالگی ازسیگار استفاده می کرده اند، به یکی از مواد اعتیاد آور معتاد هستند. پژوهش حاضر تنها به علل گرایش نوجوانان به استعمال سیگار و دلایل شایع آن می پردازد، اما جای آن دارد که تحقیقات گسترده ای در زمینه اعتیاد جوانان و نوجوانان، میزان و دلایل گرایش آنان انجام گیرد.امروزه به نظر می رسد با گسترش مراکز فروش سیگار در تمامی کیوسکهای مطبوعات و مغازه های خواروبار فروشی، کم کم از قبح این عمل کاسته می شود و برای دانش آموزان به عنوان یک عامل بزرگی و رفع حقارتها تبدیل می گردد. شماری از صاحبنظران و کارشناسان فعال درمسایل تربیتی با اظهار نگرانی ازآنچه گرایش جوانان به استعمال سیگار عنوان می‌شود، ریشه این پدیده اجتماعی را در معضل بیکاری جست و جو می‌کنند. یکی از مهم‌ترین علل روی آوردن جوانان به مصرف سیگار بیکاری و فرار از تبعات منفی ناشی از آن است. اکنون برخی ازجوانان و متاسفانه حتی نوجوانان برای پرکردن اوقات فراغت به تفریحات غیرسالم از جمله کشیدن سیگار روی می‌آورند. گاه نیز فرد برای ابراز شخصیت، اعلام موجودیت و برای آنکه مورد توجه واقع شود، سیگار به دست می‌گیرد،غافل از اینکه در مدت زمان کوتاهی گرفتار عواقب آن می شود.در این زمینه رسانه‌ها نیز بی‌تاثیر نیستند زیرا جوان، گاه از فیلم‌ها تاثیر می‌گیرد و به مصرف سیگار و مواد مخدر روی می‌آورد. برخی از جوانان به سیگار به عنوان یک منبع آرامش روی می‌آورند و برای گریز از ناآرامی‌های روحی و احساس امنیت به سیگار روی آورده و با چند بار مصرف آن شرطی شده و گمان می‌کنند که واقعا سیگار یک عامل آرام‌بخش است. جهت جلوگیری از شیوع مصرف سیگار در جوانان‌و نوجوانان ، اشتغال زایی و ایجاد تفریحات سالم برای آنان از مهم‌ترین راهکارها ست. در این راستا و برای پرورش و شکوفایی استعدادهای مثبت در جوانان نهادهایی مثل آموزش و پرورش، تبلیغات اسلامی و فرهنگ و ارشاد اسلامی نقش اساسی دارند. مصرف سیگار در ورودی به روی آوردن به مواد مخدر است. امروز سن مصرف سیگار در جامعه پایین آمده است که این مساله علل اجتماعی، روانی، جسمی و زیستی دارد. به عقیده متخصصان مصرف پستانک درکودکان زیردو سال موجب پدید آمدن یک رفتار تثبیت شده در ناحیه دهان فرد می‌شود که ‌بعضا در بزرگسالی ممکن است سیگار جایگزین آن ‌شود. تاثیر گروه‌های دوستی، فیلم‌ها، معلمان و یا مربیان ورزشی و ایجاد احساس کاذب بزرگ شدن برای نوجوانان و جوانان یکی دیگرازعلل گرایش آنان به مصرف سیگار می باشد .بیشتر نوجوانان شاید به این دلیل سیگار می کشند که می خواهند مثل بزرگسالان باشند یاوحشت دارند با دوستان دیگرشان که به این دلیل سیگار می کشند متفاوت باشند. فاصله عاطفی بین والدین و جوانان گاه موجب می‌شود که جوانان به مسایل حاشیه‌ای از جمله مصرف سیگار روی بیاورند .بنابر این برای دستیابی به تعادل روحی و تثبیت و تعدیل موقعیت اجتماعی، علمی، عاطفی و غیره به اعتیاد روی می‌آورند. شیوه تربیتی مادروپدرورفتارتحکم‌آمیز و صرفا نصیحت محور آنان نیز از دیگر علل در این زمینه است. جوانان و نوجوانان برای فرار از فشارها الگوی صحیح ‌و سالمی نمی‌یابند و به راهبردهای ناصحیح چون مصرف سیگار روی می‌آورند که این عادت به مرور به اعتیاد منجر می‌شود. نود درصد از این سیگاریها را مردان و بقیه را زنان دربر می‌گیرند. هشتادودودرصد از سیگاریها متاهل وهجده درصد مجردند. سه درصد ،‪ بیست سال، بیش ازهفتادوسه درصد بین بیست تا ‪چهل سال، ‪ بیس ویک درصد ‪ پنجاه تا ‪ شصت سال و بقیه بالای ‪ شصت سال سن دارند. رغبت افراد با تحصیلات بالاتربه سیگارکمترمی باشد،ازاین جمعیت سیگاری ‪بیست درصد تحصیلات ابتدایی، ‪سی وپنج درصد تحصیلات متوسطه، هشت درصد تحصیلات دانشگاهی و بقیه بی‌سواد هستند. سیگار دریچه‌ای برای ورود افراد به عرصه اعتیادهای سنگین‌تر است اختلالات قلبی، بینایی، حافظه، تپش قلب، کمبود خواب و کسالت به عنوان عوارض ناشی از سیگار کشیدن است. علت عمده اعتیاد افراد را دسترسی آسان به دخانیات، عدم اطلاع ‌رسانی در مورد عواقب اعتیاد، اشاعه کشت توتون، نبود مبارزه جدی با سیگار و دیگر مواد دخانی می باشد . سیگار به عنوان مواد مخدر قانونی شناخته می‌شود این در حالی است که این ماده از نظر آسیب‌رسانی به جامعه با دیگر مواد مخدر تفاوتی ندارد. بیش ازنودوچهاردرصد ازافراد سیگاری تمایل به مواد مخدرسنگین‌تراز قبیل تریاک، هرویین و غیره پیدا می‌کنند. استعمال دخانیات پدیده ای زیان بخش برای سلامت عمومی است و در حقیقت می توان آن را مهمترین آسیب برای سلامت عمومی دانست. تعداد مرگ های ناشی از کشیدن سیگار در ایران حدود 000/50 مورد در سال تخمین زده می شود، که به طور چشمگیری بالاتر از سایر دلایل اختصاصی مرگ است. هزینه های بهداشتی (سلامتی) سیگارکشیدن نه تنها در کشورهای توسعه یافته بلکه در کشورهای در حال توسعه نیز بالاست. با توجه به این حقیقت که صدمات بهداشتی آشکار ناشی ازسیگاربه موازات گسترش مصرف آن بیشتر می شود تعجب آور نیست که بیماری های پدید آمده بر اثر سیگار در کشورهای در حال توسعه شایع تر است. چرا که شیوع مصرف سیگاردراین کشورها رو به افزایش است. چنین سیگار کشیدن در بسیاری موارد نیز میان اقشاری مثل زنان جوان و جوانان و نوجوانان در کشورهای توسعه یافته در حال افزایش است. لذا بیماری های وابسته به سیگار نیز در این گروه ها افزایش می یابد. الگوهای شروع مصرف سیگار درسال های جوانی و بعضا نوجوانی با دقت و بررسی در منابع علمی، را می توان چنین برشمرد: نوجوان مصرف سیگار را در الگوهای ذهنی خود مانند پدر و مادر ، برادر، دوست ، هنرپیشه مورد علاقه، قهرمانان ملی و ... می بیند و می خواهد که مانند آنها باشد. بنابراین دست به تقلید می زنند و نخستین نخ سیگار را امتحان می کنند،همچنین تاثیر دوستان وگروه همسالان نیز در این مرحله قابل تامل است، همچنین بچه ها گاه می خواهند به گمان خودشان کار تفریحی ای انجام دهند و به همین دلیل سیگار دود می کنند که این حات بیشتر به تفنن شباهت دارد. ناراحتی و یاس و ناامیدی که خود دلیلی براشیاق به مصرف زود هنگام سیگار است، بچه ها با توجه کردن به رفتار اطرافیان خود که سیگار را وسیله ای برای آرامش روحی و جسمی خود می دانند متاسفانه خیلی سریع یاد می گیرند که با کشیدن سیگار، استرس های موجود در زندگیشان را به طور کاذب و مصنوعی به آرامش بدل سازند. علاوه بر این ها نوجوان با دیدن افراد سیگاری این سوال در ذهنش شکل می گیرد که سیگار چه پدیده ای است؟ چه مزه ای دارد و عادت به این عمل چه نوع عادتی است؟ پس جس جست و جو گریش بیدار می شود تا این پدیده را تجربه کند. بد نیست بدانید طبق تحقیقات انجام شده در بین 1119 نوجوان بین 15 تا 18 سال، 53٪ افراد سیگاری که در این سن شروع به سیگار کشیدن کرده اند، علتش را کنجاوی ذکر می کنند. در حالی که نمی دانستند با سه بار کشیدن سیگار ، نیکوتین موجود در آن در بدنشان می ماند و اعتیاد به مصرف سیگار را در آنها ایجاد می کند. در 19٪ باقی افراد، تفنن و در 15 ٪ دیگر فشار گروه همسالان، مانند تعارف کردن، علت اصلی مصرف سیگار بوده است و 7 تا 8 درصد باقیمانده علتهای دیگری داشته اند و در بین همه این ها، علت اصلی به واقع همان کنجاوی بوده و هست. علل دیگر روی آوردن جوانان به سیگار چنین است : از جمله مهمترین عوامل اجتماعی ای که در این میان به طرزشگفت آوری تاثیرگذارخواهد بود، خانواده است. پیش ترها نیزثابت شده است که در خانواده هایی که فرد سیگاری وجود دارد درصد مبتلا شدن جوانان به سیگاردوتا سه برابر بیشتراز خانواده هایی است که فرد سیگاری در آنها وجود ندارد. در تحقیقات به دست آمده وجوداین نکته نیز قابل توجه می باشد: شرایط فقرویا رفاه زیاد؛ قرار گرفتن جوانان در مسیر حوادثی که آنها را از خط اصلی زندگی منحرف می کند، مانند مرگ و میرهای خاص در میان اعضای خانواده، دیدن شکست های بزرگ زندگی ، طلاق پدر و مادر ، جدا شدن فرد از خانواده و ... که در این شرایط زمینه برای بروز پدیده های رفتاری مختلفی فراهم می شود که یکی از آنها سیگار است. موضوع دیگر عامل ژنتیک است که البته خیلی بارز نیست، اما مثل بعضی از پدیده های رفتاری دیگر، یکسری تفاوت های ژنتیک در افراد وجود دارد که باعث می شود عده ای به سمت سیگار گرایش پیدا می کنند و عده ای دیگر آن را پس زنند. لذا می توانیم بگوییم، پدیده دخانیات یک پدیده چندگانه و بسیار مهم است که نمی توان فرمول های درمانی و پروتوکل های پیشگیری برای آن قائل شد و از این روست که توجه به پدیده دخانیات از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین ازعوامل دیگرمی توان فقررا نام برد که دریک تعامل دوجانبه با دخانیات قراردارد.فقر در مصرف دخانیات موثر است تا جایی که ثابت شده است، مصرف دخانیات در جوامع فقیر بیشتر است. حتی در جوامع مرفه، در حاشیه ای که فقر دیده می شود،مصرف سیگار نیز به چشم می خورد. با مرور مسایل فوق میتوان به این نتیجه دست یافت که با بهبود روابط اولیا با فرزندان،همچنین پیگیریهای روابط آنان واطلاع ازنوع دوستیابی فرزندان میتوان ازبروزآسیب های این چنینی جلوگیری کرد.

با تشکر از اینکه وقت خود را در اختیار من قرار داده اید

منبع: http://dekhaniyatsigar.blogfa.com

نام نویسنده:مولا مقدم

نام دبیر:جناب اقای مجید شیخ ویسی

نام مدرسه: نمونه علی ابن ابیطالب